Osmanlı Sultanları’nın Tılsımlı Gömlekleri

Üç kıtada at koşturan Osmanlı sultanlarının giydiği gömleklerin sırrı hala çözülemiyor. Ayet, hadis ve sembollerle süslü gömleklerin tılsımlı olduğuna inanılıyor. Osmanlı sultanlarının savaşta galip gelmek, nazardan korunmak ve şifa bulmak için giydiği gömleklerin üzerindeki harf ve rakamların hangi anlamlara geldiği şimdilik bir sır. Üstelik kumaşların  o zaman ki teknolojiyle nasıl olupta 8 bin çözgü ipiyle dokunduğunda hala anlaşılabilmiş değil.

Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan Osmanlı Sultanlarının giydiği gömleklerinin sırrı çözmek için uzmanlar büyük çaba veriyor. Şimdiye kadar yapılan çalışmalara göre,  gömleklerin kumaşı çoğunlukla o zamanki adıyla Tonguzlu olan Denizli’den getiriliyordu. Kumaş, önce kağıdı terbiye etmek için kullanılan aharlama yöntemiyle yazıya elverişli hale getiriliyor, daha sonra  ince ince işleniyordu.   Bir gömleğin dikimi ortalama 3-4 yıl sürüyordu.

Gömleklerin üzerine işlenen ayetler ve dualar kare, yıldız gibi geometrik şekillerin ya da Kadem-i Saadet, Süleyman Mührü, Zülfikâr, lale gibi anlamlı motiflerin içine yazılıyordu.

Topkapı Sarayı’ndaki koleksiyonda, Peygamber Efendimizin nübüvvet mührü, Hilye-i Şerif ve onun için yazılan Kaside-i Bürdeyle bezenmiş dört gömlek yer alıyor. Ancak diğer gömlekler üzerinde de yine Peygamberimize ait Kadem-i Saadet ve Nalın-ı Saadet motifleri kullanılmış.

Tılsımlı gömleklerin üzerinde  Hz. Ali’nin ucu çatallı kılıcı Zülfikâr ve çoğunlukla Musevi inancıyla bağdaştırılan Süleyman Mührü motifleri çoğunlukla kullanılmış.

Koleksiyonun en eski tarihli gömleği Şehzade Cem’e ait. Üzerinde 1477-1480 yılları arasında yapıldığına dair bir not bulunan gömlek ihtimal ki, 18 Temmuz 1482de Anamur açıklarında şövalyelerin gemisine binerek Rodosa hareket eden Cem Sultanın üzerindeydi. Talihsiz şehzade, saltanat yarışından galip çıkması için giydiği tılsımlı gömleğe rağmen Rodos’ta esir alındı.

Cem’in gömleği şimdi Topkapı Sarayı koleksiyonunda. Ancak Viyana kuşatmasında bozguna uğrayan Merzifonlu Kara Mustafa Paşanın gömleğinin hâlâ Viyanada bir manastırda olduğu tahmin ediliyor.

Uzmanlar, yazılarda ebced hesabı kullanıldığını tespit etmişler. Gömleklerdeki ebced hesabının çözülmesinin Osmanlı tarihine ışık tutacağına inanılıyor.  Nitekim 2. Selim’e Hürrem Sultan tarafından diktirilen gömlek yalnızca Selim ve Bayezıd arasındaki taht mücadelesini değil, Rüstem Paşa’nın entrikalarıyla boğdurulan Şehzade Mustafa’nın hazin sonunu da anlatır.

Topkapı Sarayı’ndaki tılsımlı gömleklerin dokuması  üzerine çalışanlar da 8 bin çözgü teliyle dokunan Gülistanî Kemha tekniğini henüz çözemediler.   O zamanki teknolojiyle bu gömleklerin nasıl üretildiği hala esrarını koruyor. Uzmanlar, tılsımlı gömleklerin  üretim tekniğindeki şifrelerin çözülmesinin Türk tekstiline yeni bir açılım getireceğini ileri sürüyorlar.

Ancak işin bir acı tarafı ise tılsımlı gömlekler üzerinde çalışan uzmanların Türk Üniversiteleri’nden çok İngiliz ve Amerikan Üniversiteleri tarafından destekleniyor olması. Kimbilir belki de Batı dünyası sultanların giydiği gömleklerdeki tılsımı ele geçirerek  600 yıl üç kıtada at koşturan Osmanlının sırrını da çözmek istiyordur.